1994-07-31.LAVOZDEGALICIA.LOS DIOSES RICARDO MARTINEZ

8 / ColaboracionesDomingo31 de julio de 1994 \[i--------------■ Gromos ■-----------------Os discutidoresDOMINGO GARCÍA-SABELLUIZAIS unha das formas máis cu­riosas do enquistamento, do aillamento no que hoxe se move a vida social, é a proliferación dos discutidores, dos pole­mistas. Unha frase inocua e inxenua, un dicir algo que é evidente, unha sinxele- za calquera abonda para que, de súpe- to, se disparen as municións da contro­versia. E non me refiro, claro está, ás liortas políticas sen dúbida decote nece­sitadas de disección, de refrególas con­tra a dureza inmisericorde da realidade e dos problemas cotiáns. Non. O que eu suliño neste momento é esa especie de furia dialéctica que ataca ó sinxelo ci- dadán cando se trata de dilucidar ideas, de aclarar conceptos, en suma, de en­raizar na propia interioridade da per- soa os beneficios da cultura.Entón é cando emerxe o discutidor. ¿Quen é? Pois o individuo ó que por riba da verdade o que lie interesa é edi­ficar un podio desde o que a súa figura resalte, acade presencia e, en definitiva, peso colectivo. No discutidor hai moitos quintales de exhibicionismo e non pon­eos de percura de protagonismo.Protagonismo conforte, con enérxico influxo na leira pública. O discutidor é un falso intelectual ó que fascina, ó quehipnotiza a posibilidade de pasar con­trabando mental. O primeiro matute consiste en simularse un proveedor de ideas sen que, por descontado, endexa- mais chegue a selo. O discutidor supera tódolos fielatos imaxinables a base de trapelas. Esto é, de ocultar, de enmascara-las súas ignorancias. E, en suma, un mixtificador que no emprego de sutilezas acada unha soa ganancia, cativa, pero ganancia ó fin e ó cabo: a de non pagar portazgo cultural algún. Por eso os discutidores resultan tan há­biles no uso de disfraces. E por eso re­sulta inútil entrar no seu privado campo de batalla. Don José Ortega y Gasset deixou esta boa recomendación: «En vez de polemizar lo que hay que hacer es simplemente ser lo otro». Exacto. Nada de gastar inútiles forzas. Facer, esto é, constituirse na realidade do oposto. Eu de min sei dicir que os esfor- zos dos discutidores abárrenme sobera­namente, e por eso fuxo deles. Non me estimulan. O contrario, provócanme mudez, que é unha forma da evasión. E, por outra parte, non me aleccionan. Se entro no seu vociferante eido teño a sensación de que me embrutezo. E esto no máis cinguido senso de descenso naescoda zoolóxica. Platón sostivo que a aprendizaxe, a «didaché», vai confor­mando ó home e, dese xeito, vai crean­do a súa propia natureza, a súa propia «physis». E non esquezamos que as difi­cultades especulativas da dialéctica —dialéctica no mellor sentido da pala­bra—foi unha creación platónica.Pero compre ser sinceros. No bater cun discutidor, endentáis do alporiza- mento, buliga na intimidade, no «home interior» do que escoita, unha estraña, inquedante sensación, a saber, a de que alí, ñas liortas discutidoras, un está a perder unha sazón valiosa, xa que a hi­ta irracional escamotea o intertroco fe­cundo dos pensamento e das valora- cións rigorosas. O polemista despilfarra todo esto estúpidamente. Sen embargo, e en verdade, é bo recoñecer que en moitos e moitos discutidores aniña a fermosa posibilidade de xerminación do espirito inquisitivo, san e alumeador. O que sucede é que esa posibilidade que­da como afogada, como colleita polo degoiro mesquiño, irresponsablemente mesquiño, que move ós discutidores.Hai cáseque dous mil cincocentos anos que se pedía para o divagar da criatura humana claridade, exactitude erotundidade. Velaquí o segredo de toda boa e fermosa comunicación entre os homes. Mais, con todo, o polemista sen fundamento non goza do poder da clari­dade e da exactitude, estamentos que el desprecia. E, en troques, sóbralle rotun­didade. ¿Non observamos nesta casta de suxeitos a contundencia, a forza ex­clamatoria, imprecatoria e condenato­ria das súas opinións, dos seus xuízos? Alí non hai matizacións, alí non hai consideración algunha ás complexida­des e ás riquezas das ideas. Hai, pola contra, asercións intransixentes. O dis­cutidor non razoa: golpea. Xusto o con­trario do verdadeiró intertroco de ra- zóns. Razóns que orixinariamente o que buscaban era a maturidade do coñece- mento, a capacidade defurarnas entra­ñas do saber: «dialektik epistéme». Aquí toda violencia verbal queda ex­cluida. O discutidor decote se constitúe, co emprego da arbitrariedade, nun ser desgarrado e irracional. Pero non es­quezamos, para ser honestos, que Kier- kegaard deixou apuntada toda unha dialéctica existencial na que, segundo el, «toda paixón ten a súa dialéctica».E aínda así, nada lexitima o emprego dos couces oráis.Los «dioses»RICARDO MARTÍNEZEn la antigüedad, cuando se otorgaba el dominio de la reali­dad a los dioses, era una frase hecha el decir: «Los designios de los dioses son inexcrutables». Ahora, aún estando regidos por un gobierno de dioses de quinca­lla, paradójicamente, sin embar­go, la frase mantiene su vigen­cia. Incluso de un modo más acusado e insolente si cabe, pues antes los dioses no daban expli­caciones. Ahora sí, ahora tratan de justificar comportamientos y decisiones, lo que trae consigo una confusión sin remedio. Lo que, a su vez, viene a hacer bue­no aquello de: «la cruda mentira es tan franca como la verdad».No sería difícil encontrar ejem­plos que sirvan de referencia de lo expuesto: reparemos si no en la subida de los teléfonos o en el conflicto del bonito (un feo asunto, sin duda). En el primer caso pretenden acribillar bajo in­tención recaudatoria el único medio de comunicación que el hombre moderno se había reser­vado. En el segundo, todo parece indicar que vende mejor justifi­car solapadamente al delincuente francés antes que optar clara­mente por la defensa de los legí­timos derechos de nuestros pes­cadores.«Los españoles —ha escrito García Trevijano, un intelectual documentado y crítico donde los haya— estamos habituados, des­de hace más de medio siglo, a no esperar sinceridad o inteligencia en las palabras del poder». Aho­ra bien, así parecen actuar los dioses políticos, ganados por un mal que no es nuestro./1J iLll //y iKriLMfcS en fftiSiOtlCS- C -TW®WoMA<- is A Vis' £* DO$ ko¿ MESíJ cg Otoe A«OgA fe) ’VÍP A tfp capaDibadirigwaXOSÉ VÁZQUEZ PINTORTIÑAN os deuses que avivecer as concien­cias e crearon na placenta dunha rapaza negra os espacios axeitados para un filio que andou o mundo en teletipos. Onte, Dibadirigwa, que era carne viva entre os mortos no campo de refu- xiados de Goma (en Zaire, ¿sabes?, na fronteira con Ruanda), abriu un pouco as células do seu corpo e alertou os olios dos enterradores: estes que Europa, o mundo, manda para se encargar da desgracia, nunca antes como prevención. Pois eso tan marabilloso: que un neno de cinco anos resucite por entre a masa da historia últi­ma e nos diga «aquí estou, vivo, con mensaxe, nosoutros non morremos, morredes vós». Por­que o negriño de Mubura debeu falar así diante dos rostros franceses que lie deron axuda, dian­te das cámaras que transportaron a imaxe, dian­te da miña mesa de roncar, cando estaba a pi­ques de que o enterraran con vida.E desde xa móvese ata o pentágono; e todos os polígonos mandan vértices de solidariedade penúltima (a última sempre queda na recáma­ra). Os acrónimos son tantos que encherían fo­llas de papel. Os duros de pelar, como en So­malia ou nos Balcáns, están brandos. Foi nece­sario que, na andaina dos meses de martirio, a danza deixase redivivo, ou redimorto, ao neno Dibadirigwa, nun foxo comunal, aló en Africa.E dispararánse un pouco máis as chamadas de misericordia, as axudas, os remendos... O Ban­co Hipócrita Mundial, aberto de par en par.Dibadirigwa algún día saberá.InfielesJAVIER PARRAS E suponía que Duncan Gray, un joven londinense de 23 años, era uno de los empleados más fíeles del palacio de Buc- kingham. Gray ocupaba la plaza de portero, lo cual le permitía controlar los movimientos de los residentes. Cegado por la codi­cia, el infiel servidor ha sido condenado a un año de cárcel por haberse apropiado de un cuadro del siglo XVII y de un ja­rrón y cubertería de plata. A la familia real británica le han bro­tado servidores infieles en los úl­timos años, principalmente des­de que la prensa descubrió el fi­lón de los problemas íntimos de Carlos, Diana, Sarah Ferguson, Andrés, Ana y demás miembros de la movida corte de San Jaime.El recurso del soborno al cria­do o confidente para conseguir secretos o aspectos inéditos de la vida de un poderoso es algo muy viejo. Algunos emperadores me- sopotámicos ordenaban que sus servidores más fieles fueran en­terrados vivos en la tumba impe­rial para evitar que se fueran de la lengua cuando ellos faltaran. Da la impresión de que los servi­dores que comercian con las inti­midades y los bienes de las per­sonas para las que trabajaron, anteponen el resentimiento al afán crematístico. Ese resenti­miento sin embargo suele defor­mar la realidad. Es muy difícil que los relatos de esas miserias sean objetivos. A pesar de que estos relatos suelen comportar exageraciones y verdades a me­dias, la demanda de indiscrecio­nes íntimas sigue en aumento, lo mismo que el morbo.